Raport Krajowego Zarządu PZD w sprawie realizacji programu „Rozwój zielonej infrastruktury poprzez wsparcie ogrodów działkowych”. Z końcem 2023 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przyjęła ostateczne rozliczenie zadań w ramach projektu grantowego.
Doceniając jak wielką rolę w rozdysponowaniu środków finansowych odegrały rodzinne ogrody działkowe pozostające w strukturach PZD przy wsparciu wszystkich struktur PZD, Krajowy Zarząd PZD uznał za konieczne wydanie raportu z realizacji projektu, który został opublikowany w Biuletynie Informacyjnym nr 2/2024 nr 331. Na uwagę zasługuje również fakt, że realizowany w latach 2022-2023 program wsparcia rodzinnych ogrodów działkowych finansowany ze środków UE był pierwszym ogólnopolskim mechanizmem dotowania działań ROD środkami zewnętrznymi. Jest to swoisty vademecum działań i przyjętych przez KR i KZ PZD rozwiązań prawnych, a także dowód realizacji i rozliczenia.
Raport zawiera 18 rozdziałów i przedstawia przebieg realizacji programu, rozpoczynając od udziału Polskiego Związku Działkowców w konsultacjach nad dokumentami, które miały regulować proces przyznawania i rozliczania grantów, opracowania i wdrożenia specjalnych rozwiązań prawnych, organizacji szkoleń, opracowania materiałów informacyjnych i instruktażowych, kończąc na opublikowaniu list rankingowych z uwzględnieniem wszystkich Grantobiorców, kwotą przyznanego grantu i zrealizowanych zadań. Po realizacji tego programu wszystko wydaje się proste, ale na początku, w czasie trwania tak nie wyglądało. Wymagało twardych rozwiązań i decyzji. Nie sprzyjał też krótki czas dedykowany projektowi.
Możliwość pozyskiwania przez ROD środków w ramach programu ARiMR stanowiła niewątpliwie olbrzymią szansę dla ROD. Jednak specyfiką projektów, w których środki publiczne przedstawiane są do dyspozycji podmiotów prywatnych, są rozbudowane mechanizmy służące zapewnieniu transparentności oraz zabezpieczeniu środków przed wykorzystaniem niezgodnym z ich przeznaczeniem. Stąd też możliwość skorzystania z programu była obwarowana szeregiem wymogów formalnych. W znacznej części były to rozwiązania prawne, z którymi ROD dotychczas raczej się nie spotykały.
Dlatego, aby umożliwić ROD podołanie tym wymogom, Krajowy Zarząd PZD musiał stworzyć specjalne mechanizmy działania dedykowane programowi. Co zrozumiałe, konieczne stało się ich wdrożenie w wewnątrzorganizacyjnych regulacjach prawnych. Przyjęły one postać odrębnych uchwał organów krajowych PZD odnoszących się do bardzo szerokiego spektrum zagadnień. Poczynając od uproszczenia procesu decyzyjnego, przez organizację wsparcia merytorycznego ROD ze strony jednostek nadrzędnych, wprowadzenie wytycznych do realizacji obowiązków sprawozdawczo-finansowych przypisanych ROD, jako grantobiorcom, po kwestię wdrożenia systemu udzielania pełnomocnictw i rejestru zobowiązań zaciąganych w imieniu PZD wobec ARiMR.
To dzięki ciężkiej pracy i zaangażowaniu Zarządów ROD, Okręgowych Zarządów PZD oraz Krajowego Zarządu PZD przyczyniono się do sukcesu programu grantowego i umożliwiono pozyskanie wsparcia finansowego dla 526 ROD na łączną kwotę 45 405 997,72 zł. To zaangażowanie zdecydowało o zrealizowaniu programu przez wszystkie ROD biorące udział w programie. Środki uzyskane w ramach projektu grantowego przeznaczone zostały przede wszystkim na inwestycje służące ochronie i poprawie środowiska jako obligatoryjne zadania objęte programem. W ramach projektu ROD zrealizowały blisko dwa tysiące inwestycji ekologicznych. Kwota jaką otrzymały rodzinne ogrody działkowe na realizację inwestycji ekologicznych to ponad 33 mln złotych. Pozostałe środki ponad 8 mln zł przeznaczone zostały przez ROD na inwestycje związane z infrastrukturą ogrodową. W ramach kosztów pośrednich 129 ROD zrealizowało zadania na łączną kwotę 2 151 156 zł. Środki finansowane zostały przeznaczone m. in. na zakup sprzętu komputerowego, obsługę finansową, a także ubezpieczenie inwestycji ekologicznych i pozostałych zadań.
Ciężka praca społecznych działaczy PZD w pozyskaniu środków finansowych, zrealizowaniu zadań i rozliczeniu projektu wymaga rozpowszechnienia. Sukces projektu grantowego przy współpracy z ARiMR jest mostem do zdobywania kolejnych środków unijnych, które tak szeroko teraz trafiają do Polski.
Prezes Polskiego Związku Działkowców Pan Eugeniusz Kondracki, podczas spotkania z Panem Krzysztofem Hetmanem – Ministrem Rozwoju i Technologii przy okazji omówienia niekorzystnych przepisów o planowaniu przestrzennym, które zagrażają istnieniu ROD, przekazał na ręce Pana Ministra raport z realizacji projektu grantowego co spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem i uznaniem.
Polski Związek Działkowców jest wiarygodnym partnerem do współpracy i korzystania ze środków unijnych przekazywanych na potrzeby ogrodów działkowych, zwłaszcza niezbędnych inwestycji związanych z infrastrukturą w ROD.
Raport z realizacji projektu grantowego został rozdysponowany do wszystkich Okręgowych Zarządów PZD i Grantobiorców dlatego zachęcamy do zapoznania się z jego treścią i refleksji, że nie byłoby tego wszystkiego bez zaangażowania wszystkich struktur Związku, Krajowego Zarządu PZD, działaczy w Okręgowych Zarządach i pracownikach biur.
Raport przeznaczony jest także do władz i istotnych instytucji, które nadal będą nadzorować trwałość zadań zrealizowanych w ramach programu tj. NFOŚiGW, ministerstwa właściwego do spraw klimatu lub ministerstwa właściwego do spraw rozwoju regionalnego, ale także do Marszałków Województw i Prezydentów Miast.
Warto jeszcze wrócić do dawnej historii, kiedy podczas powodzi w 1997 r. PZD otrzymał znaczne mniejsze środki na wychodzenie ROD z tego stanu, bo na poziomie 6 mln złotych i podlegało to także kontroli. Wówczas PZD także wykazał rzeczowe i formalno-prawne instrumenty, które pozwoliły na pozytywną ocenę przejścia kontroli.
Zatem obecnie przy wydatkowaniu środków na poziomie 45 mln zł na rzecz polskich działkowców, ze środków unijnych w tym rzeczowości, gospodarności, transparentności, celowości i jawności działań opublikowanie raportu ma bardzo ważne znaczenie.
