Krajowy Zarząd PZD informuje, że każda gmina, powiat i województwo w Polsce ma ustawowy obowiązek uchwalania rocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi. Obowiązek ten wynika z ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie i obejmuje także – struktury Polskiego Związku Działkowców, które ustawodawca traktuje jako organizację pozarządową. Oznacza to, że rodzinne ogrody działkowe mogą, a wręcz powinny być uwzględniane w lokalnych programach współpracy, które określają priorytety i kierunki działań samorządów wobec organizacji społecznych. Ważne jest aby program współpracy nie został uchwalany tylko po to, aby spełnić wymóg ustawy. Jego tworzenie, uchwalenie i realizacja musi mieć cel, który wpisuje się w samorządowa strategię i odpowiada na potrzeby lokalnej społeczności.
Dla ROD jest to sprawa wyjątkowo istotna. To właśnie w programie współpracy samorząd decyduje, jakie obszary uznaje za priorytetowe i na jakie działania przeznacza środki publiczne. Jeśli w programie pojawi się odniesienie do ogrodów działkowych, otwiera się realna możliwość pozyskiwania wsparcia finansowego na inwestycje, modernizacje i poprawę infrastruktury, a także działania ekologiczne. Obecność ROD w takim dokumencie tworzy solidną podstawę do przyszłych konkursów dotacyjnych oraz ułatwia współpracę z władzami gminy.
Dlatego tak ważne jest, abyśmy jako środowisko działkowców byli aktywni na etapie tworzenia tych programów. Każdy samorząd ma obowiązek konsultować projekt programu z organizacjami społecznymi – to właśnie wtedy możemy zgłaszać potrzeby, przedstawiać argumenty i zabiegać o to, by ROD znalazły się w katalogu priorytetów.
Każdy samorząd ma obowiązek publikować program współpracy na stronach interesowych Biuletynu Informacji Publicznej. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie nakłada na jst. obowiązek uchwalania rocznych programów współpracy oraz daje możliwość uchwalania programów wieloletnich. W praktyce najlepszym rozwiązaniem jest połączenie obu tych form. Program wieloletni daje organizacjom poczucie stabilności, ponieważ zawiera zapisy, które nie zmieniają się co roku, takie jak zasady współpracy czy jej formy. Dzięki temu wiadomo, na jakich regułach opiera się współpraca i czego można się spodziewać w dłuższej perspektywie.
Z kolei program roczny skupia się na bieżących potrzebach. To w nim określane są najważniejsze zadania publiczne na dany rok oraz wysokość środków finansowych przeznaczonych na ich realizację. W zakresie zasad i form współpracy program roczny odwołuje się do ustaleń zawartych w programie wieloletnim, co pozwala zachować spójność obu dokumentów.
Ostateczny kształt zarówno programu wieloletniego, jak i programu rocznego powinien powstawać w dialogu z organizacjami pozarządowymi. Konsultacje pozwalają uwzględnić potrzeby i doświadczenia środowiska społecznego, w tym również rodzinnych ogrodów działkowych, i sprawiają, że przyjęte rozwiązania lepiej odpowiadają rzeczywistym oczekiwaniom.
Warto podkreślić, że program współpracy może również zawierać zasady udostępniania, użyczania, dzierżawy lub najmu na preferencyjnych warunkach lokali i budynków komunalnych. Zasady te mogą stanowić uszczegółowienie regulacji wynikających z przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, w szczególności w odniesieniu do rodzinnych ogrodów działkowych, które nie mają w pełni uregulowanej formy prawnej w zakresie tytułu do gruntów.
Doświadczenia Polskiego Związku Działkowców w zdobywaniu wsparcia finansowego ze środków zewnętrznych, pokazują że tam, gdzie ogrody działkowe włączają się w konsultacje i przypominają o swojej roli społecznej, samorządy z większą uwagą podchodzą do potrzeb.
Rodzinne ogrody działkowe są ważną częścią lokalnych wspólnot – służą mieszkańcom, wspierają aktywność społeczną, integrują pokolenia i przynoszą korzyści ekologiczne. Mamy pełne prawo, aby te wartości były dostrzegane w programach współpracy.
Krajowy Zarząd PZD zachęca i mobilizuje więc wszystkie zarządy ROD do uważnego śledzenia informacji o konsultacjach, zgłaszania uwag oraz współpracy z samorządem. Im bardziej widoczni i aktywni będziemy jako środowisko, tym większa szansa, że programy współpracy uwzględnią potrzeby rodzinnych ogrodów działkowych, a samorządy będą mogły realnie wspierać ich rozwój.
A. Grunt-Mejer