Działalność oświatowa Polskiego Związku Działkowców w 2025 r.

gru 18, 2025

Współczesne ogrody działkowe funkcjonują w znacznie bardziej złożonym otoczeniu prawnym, społecznym i środowiskowym niż kiedykolwiek wcześniej. Zmiany przepisów, presja urbanizacyjna i nowe wyzwania klimatyczne sprawiają, że dokształcanie się przestaje być kwestią wyboru – staje się koniecznością.

Rodzinne Ogrody Działkowe są też miejscem szczególnym. Łączą wypoczynek z pracą, tradycję z nowoczesnością, indywidualne potrzeby z odpowiedzialnością za wspólną przestrzeń. Aby taki model mógł funkcjonować, niezbędna jest wiedza – przekazywana systematycznie, rzetelnie i w sposób dostosowany do potrzeb działkowców i realiów funkcjonowania ogrodów działkowych. Właśnie temu od lat służy działalność oświatowa Polskiego Związku Działkowców. Nie jest ona dodatkiem do funkcjonowania organizacji ani działaniem incydentalnym, a jednym z filarów, obecnym od początku istnienia PZD i ruchu ogrodnictwa działkowego.

W bieżącym roku Krajowy Zarząd PZD przyjął szereg nowych regulacji w zakresie działalności oświatowej, które miały na celu zwiększenie ich dostępności dla działkowców, a także podnoszenie poziomu i jakości oferty oświatowej.

Świadomi od pierwszego dnia na działce

Jednym z najważniejszych obszarów działalności oświatowej PZD są szkolenia dla nowych działkowców. Zdarza się, że osoby nabywające prawo do działki nie miały wcześniej do czynienia z ogrodnictwem działkowym, ani z ogrodnictwem w ogóle, a chcą czerpać w pełni z zalet posiadania działki – z sukcesami prowadzić uprawy, wypoczywać i zintegrować się ze społecznością działkowców.

Wychodzac naprzeciw temu PZD organizuje bezpłatne szkolenia dla nowych działkowców, które odbywaja się we wszystkich okręgach w kraju.

Szkolenia prowadzone są w opraciu o ujednolicony program, obejmujący m.in.:

– kwestie prawne – praktyczne przedstawienie najważniejszych aktów prawnych obowiązujących działkowca;

 – techniczne – zagospodarowanie i modernizację działek;

– oraz ogrodnicze – nowoczesną uprawę warzyw i ziół na działce, uprawę drzew i krzewów owocowych, agrotechnikę gleb i nawożenie, ochronę roślin.

W 2025 r. przeprowadzono łącznie 436 szkoleń dla nowych działkowców, w których uczestniczyło 15 806 osób.

Dane statystyczne pokazują, że szkolenia cieszą się zainteresowaniem: w Okręgu Śląskim  przeszkolono 93% nowych działkowców, w Częstochowie – 92%, w Okręgu Podlaskim – 90%, w Okręgu w Poznaniu – 89%.

Szkolenia prowadziła szeroka kadra wykładowców m.in. wykładowców z uczelni wyższych i szkół średnich, pracowników merytorycznych ogrodów botanicznych, pracowników merytorycznych stacji chemiczno-rolniczych, doświadczalnych i ośrodków doradztwa rolniczego, architekci krajobrazu, właściciele sadów i winnic, radcy prawni, instruktorzy ds. ogrodniczych Okręgów i doświadczeni działacze PZD.

Rozwijaj się z PZD

Szkolenia organizowane przez Polski Związek Działkowców nie są skierowane wyłącznie do nowych użytkowników działek. PZD konsekwentnie rozwija szeroką i bezpłatną ofertę edukacyjną także dla działkowców z wieloletnim doświadczeniem, wychodząc z założenia, że w ogrodnictwie – podobnie jak w życiu – na naukę nigdy nie jest za późno.

W 2025 roku działkowcy mogli korzystać z różnorodnych form kształcenia: szkoleń tematycznych, warsztatów praktycznych, pokazów, spacerów ogrodniczych oraz szkoleń wyjazdowych. Taka forma pozwala nie tylko zdobywać wiedzę, ale również wymieniać doświadczenia, inspirować się nawzajem i rozwijać swoje pasje w przyjaznej, ogrodowej atmosferze.

W 2025 r. przeprowadzonych zostało 157 szkoleń, w których uczestniczyło 3083 osoby.

Najczęściej poruszane tematy dotyczyły kluczowych zagadnień, takich jak uprawa drzew i krzewów owocowych oraz zasady ich cięcia, ochrona roślin, agrotechnika gleb, nawożenie roślin i kompostowanie.

Równocześnie oferta edukacyjna PZD obejmowała także tematy specjalistyczne i aktualne, odpowiadające na nowe wyzwania i zmieniające się zainteresowania działkowców. Wśród nich znalazły się m.in.:

• Fitosanitarne regulacje prawne – co powinniśmy wiedzieć o przepisach o zdrowiu roślin;
• Zielarstwo i ziołolecznictwo na działkach w ROD;
• Warsztaty z kiszenia warzyw;
• Podłoża ogrodnicze;
• Uprawa szklarniowa warzyw;
• Inwazyjne gatunki obce roślin – co każdy działkowiec musi o nich wiedzieć;
• Hortiterapia;
• Uprawa oraz rozmnażanie lilii ogrodowych i hiacyntów;
• Byliny od nowa – trendy w nasadzeniach bylinowych;
• Twórcze wykorzystanie roślin owocodajnych;
• Zmiany klimatyczne – nowe trendy i wyzwania;
• Ogród probiotyczny;
• Trawnik pod presją – jak utrzymać murawę w warunkach intensywnego użytkowania;
• Ślimaki w ogrodzie;
• Chwast czy cenne zioło?;
• Działka to zdrowie;
• Założenia ogrodu japońskiego;
• Zbieramy deszczówkę;
• Zalety skrzyń uprawowych;

i wiele innych.

PZD zaangażował do prowadzenia szkoleń szereg specjalistów: wykładowców akademickich z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, architektów krajobrazu, pracowników Stacji Chemiczno-Rolniczych, Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Instytutu Ochrony Roślin, Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa, pracowników ogrodów botanicznych, fitoterapeutów, zielarzy, właścicieli i pracowników szkółek, gospodarstw ekologicznych, winnic, przedstawicieli firm z branży ogrodniczej.

Obecni w ogrodach – nie tylko w sieci

Bezpośredni kontakt z ogrodami od lat pozostaje jednym z fundamentów działania Polskiego Związku Działkowców. Choć nowoczesne narzędzia komunikacji ułatwiają przekazywanie informacji, PZD wychodzi z założenia, że żadna forma kontaktu zdalnego nie zastąpi kontaktu bezpośredniego. Doświadczenie pokazuje, że skuteczne wsparcie ogrodów wymaga stałej obecności w terenie, a nie jedynie nadzoru administracyjnego czy zarządzania na odległość. Dlatego tak dużą wagę przykłada się do przeglądów prowadzonych bezpośrednio w terenie.

Regularne wizyty w ogrodach pozwalają na szybkie identyfikowanie nieprawidłowości i potencjalnych problemów, zanim dojdzie do ich eskalacji. Wczesna reakcja umożliwia uniknięcie błędów, które w późniejszym etapie mogłyby być trudne, kosztowne, a czasem wręcz niemożliwe do usunięcia.

Zamiast czekać na pojawienie się problemów – zapobiegamy ich powstawaniu.

W roku 2025 przeprowadzono 792 przeglądy zagospodarowania ROD, co oznacza, że przedstawiciele OZ PZD byli obecni w ok. 17,3 % wszystkich ROD w kraju. Ponadto, 471 ogrodów odwiedzili Instruktorzy ds. ogrodniczych.

Ludzie dla ogrodów – Społeczna Służba Instruktorska

Jednym z wyróżników działalności PZD jest Społeczna Służba Instruktorska – oparta na zaangażowaniu ludzi, którzy swoją wiedzę i doświadczenie postanowili przekazywać innym w sposób społeczny, a nie komercyjny. Jest oparta na idei wspólnoty, wzajemnej pomocy i odpowiedzialności za wspólną przestrzeń. To podejście wyraźnie odróżnia PZD od modeli opartych na komercjalizacji doradztwa i zarządzania, w których relacje wspólnotowe zastępowane są relacją klient–usługodawca.

Instruktorzy SSI to w większości doświadczeni działkowcy, praktycy ogrodnictwa i pasjonaci, którzy doskonale znają realia Rodzinnych Ogrodów Działkowych. Ich siłą jest obecność w ogrodach – rozmowa „na miejscu”, wspólne oględziny działek, doradztwo dostosowane do konkretnych warunków i potrzeb i wiedza wynikająca z wieloletniej praktyki.

Obecnie w PZD działa 1582 instruktorów ogrodowych, 214 instruktorów okręgowych, oraz 81 instruktorów krajowych. To rozbudowana sieć osób, które wspierają rozwój ogrodów od środka.

PZD działa na rzecz rozwoju SSI organizując szkolenia, włączając instruktorów w działania oświatowe Okręgu, wyposażając w materiały dydaktyczne i literaturę branżową oraz promując ideę SSI wśród zarządów ROD i działkowców.

Wydawnictwa PZD

Krajowy Zarząd PZD, jak co roku, wydał dla działkowców szereg bezpłatnych broszur i plakatów o tematyce ogrodniczej. Są to pozycje tworzone przez specjalistów, zawierające najaktualniejsze informacje z danej dziedziny, praktyczne rysunki i schematy, pisane językiem przystępnym i zrozumiałym dla odbiorców. Odgrywają one fundamentalną rolę w edukacji działkowców, ponieważ stanowią unikalne źródło wiedzy, które uwzględnia specyfikę funkcjonowania w ROD i prowadzenia działek. Dzięki temu omawiane w nich zagadnienia mają praktyczne zastosowanie w codziennej pracy na działce.

Broszury wydane w 2025 r.:

1.         Broszura „Nowy sezon po powodzi lub podtopieniu” – autor: prof. Dr hab. Jacek Antonkiewicz, profesor Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie;

2.         Broszura „Warzywnik nie tylko tradycyjnie” – autor: mgr inż. Elżbieta Sikora, wieloletni pracownik Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach;

3.         Broszura „Jak nie marnować – poradnik Zero Waste” – autor: dr inż. arch. kraj. Monika Kucharska-Świerszcz, inspektor WIORiN w Rzeszowie;

4.         Broszura „Szybkie owocowe plony z działki” – autor: dr inż. Ewelina Gudarowska, wykładowca Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, wykładowca na szkoleniach dla nowych działkowców i działkowców w Okręgu we Wrocławiu;

5.         Broszura „Wszystko o warzywach korzeniowych” – autor: mgr inż. Teresa Sabat, wieloletni pracownik Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach;

6.         Broszura „Nowoczesne nawadnianie na działce” – autor: mgr Sławomir Żuber, wykładowca Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie;

7.         Broszura „Porady na zmiany klimatu” – autor: dr hab. inż. Zbigniew Karaczun, wykładowca SGGW w Warszawie, członek Państwowej Rady Ochrony Środowiska.

Plakaty wydane w 2025 r.:

1.         Plakat „Łąki kwietne” – autor: mgr inż. Izabela Adamska, architekt krajobrazu;

2.         Plakat „Najgroźniejsze choroby” – autor: dr inż. Ewa Ferens, pracownik Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

3.         Plakat „Najgroźniejsze szkodniki” – autor: dr inż. Ewa Ferens, pracownik Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

4.         Plakat „Nawozy zielone” – autor: dr inż. Ewa Ferens, pracownik Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

5.         Plakat „Preparaty do ochrony roślin w 2025 r.” – autor: dr inż. Ewa Ferens, pracownik Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

6.         Plakat „Bomba zdrowia z działki” – autor: dr inż. Ewelina Gudarowska, wykładowca Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, wykładowca na szkoleniach dla nowych działkowców i działkowców w Okręgu we Wrocławiu;

7.         Plakat „Chroń wodę! Stosuj rośliny i materiały okrywowe!” – autor: dr inż. Ewa Ferens, pracownik Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

8.         Plakat „Jadalne kwiaty” – autor: prof. Agnieszka Krzymińska-Bródka, profesor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu;

9.         Plakat „Problemy z warzywami kapustnymi” – autor: mgr inż. Katarzyna Woszczyk;

10.       Plakat „Uważaj na te rośliny” –  autor: dr hab. Marta Monder, profesor Samodzielnego Zakładu Roślin Ozdobnych SGGW w Warszawie.

Ponadto, w 2025 r. wszystkim nowym działkowcom dostarczono książkę „Poradnik początkującego działkowca” oraz rozpoczęto dostarczanie rocznej prenumeraty miesięcznika „działkowiec”, do wszystkich ROD trafiło 8 numerów Informatora Działkowca, 10 numerów Aktualności Związkowych i 5 numerów Biuletynu Informacyjnego.

———————————

Szkolenia, bezpośrednie doradztwo w ogrodach, SSI oraz bogata oferta wydawnicza tworzą spójny system merytorycznego wsparcia działkowców. Siłą PZD jest doświadczenie budowane przez lata oraz fakt, że działania edukacyjne prowadzone są przez osoby doskonale znające specyfikę ROD – ich uwarunkowania prawne, organizacyjne i ogrodnicze oraz wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Dzięki temu działkowcy otrzymują wiedzę „szytą na miarę”, a nie uniwersalne porady oderwane od realiów. Co istotne, wiedza ta dostępna jest powszechnie i bez dodatkowych kosztów, jako element wspólnego systemu, który działkowcy współtworzą i z którego mogą korzystać.

Ewelina Skarzyńska

Starszy instruktor ds. ogrodniczych JK PZD