Sytuacja działki rodzinnej po śmierci działkowca została uregulowana w art. 38 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Gdy prawo do działki rodzinnej przypadało obojgu małżonkom, to w przypadku śmierci jednego z małżonków prawo to automatycznie przypada małżonkowi pozostałemu przy życiu. Natomiast jeżeli prawo do działki rodzinnej przysługiwało tylko zmarłemu małżonkowi, to drugi małżonek może w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci małżonka złożyć oświadczenie woli o wstąpieniu w stosunek prawny dzierżawy działkowej. Oświadczenie takie składa się do Zarządu ROD i małżonek, któremu nie przysługiwało prawo dzierżawy działkowej staje się działkowcem bez potrzeby podpisywania umowy dzierżawy działkowej.

W przypadku gdy zmarły działkowiec pozostawał w związku małżeńskim, a współmałżonek pozostały przy życiu nie wstąpił w stosunek prawny dzierżawy działkowej, to wówczas osoba bliska zmarłego działkowca, np. syn, po upływie 6 miesięcznego terminu do złożenia oświadczenia przez małżonka, może w terminie kolejnych 3 miesięcy złożyć oświadczenie woli o wstąpieniu w stosunek prawny dzierżawy działkowej. Oświadczenie należy złożyć do Zarządu ROD, który po upływie powyższych 3 miesięcy podpisuje z osobą bliską zmarłego działkowca umowę dzierżawy działkowej.

W sytuacji gdy zmarły działkowiec nie pozostawał w związku małżeńskim, wówczas osoba bliska zmarłego, np. córka może w ciągu 6 miesięcy złożyć oświadczenie o wstąpieniu w stosunek prawny dzierżawy działkowej. Oświadczenie składa się do Zarządu ROD i należy podpisać umowę dzierżawy działkowej.

Gdy jest kilku uprawnionych do działki rodzinnej, o ustanowieniu prawa do działki rozstrzyga sąd, biorąc pod uwagę m.in. czy osoba uprawniona korzystała z działki ze zmarłym. Podstawą ustanowienia prawa do działki rodzinnej jest wówczas prawomocne orzeczenie sądu rozstrzygające której z osób uprawnionych przysługuje prawo do działki.

Robert Żychliński

Radca Prawny Okręgu Śląskiego PZD

Zgodnie z § 39 i § 41 pkt 5 regulaminu ROD uchwalonego przez Krajową Radę Polskiego Związku Działkowców w dniu 01.10.2015 r. ze zmianami wprowadzonymi w dniu 28.06.2018 r. działkowiec może zagospodarować działkę i wyposażyć ją w odpowiednie obiekty i urządzenia na zasadach określonych w przepisach powszechnie obowiązujących oraz w regulaminie. Z uwzględnieniem warunków określonych w przepisach powszechnie obowiązujących oraz w regulaminie działka może być wyposażona w studnię. Zatem założenie studni na działce rodzinnej nie wymaga zgody Zarządu ROD.

Robert Żychliński

Radca Prawny Okręgu Śląskiego PZD

Zgodnie z art. 41 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych działkowiec w drodze umowy może przenieść prawa i obowiązki wynikające z prawa do działki na rzecz pełnoletniej osoby fizycznej (przeniesienie praw do działki). Umowę zawiera się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Skuteczność przeniesienia praw do działki zależy od zatwierdzenia przez stowarzyszenie ogrodowe. Stowarzyszenie ogrodowe składa oświadczenie w przedmiocie zatwierdzenia przeniesienia praw do działki w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania pisemnego wniosku o zatwierdzenie; bezskuteczny upływ tego terminu jest jednoznaczny z zatwierdzeniem przeniesienia praw do działki.

Umowa przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umowy dzierżawy działkowej ma charakter warunkowy – zatwierdzenia tej umowy przez stowarzyszenie ogrodowe (Zarząd ROD). Po zawarciu wspomnianej umowy działkowiec jest zobowiązany wystąpić z wnioskiem do stowarzyszenia ogrodowego o zatwierdzenie tej umowy. Ustawodawca nie przewidział jednak żadnego terminu do złożenia wniosku o zatwierdzenie umowy przeniesienia praw do działki rodzinnej, a jedynie wskazał, że powinno to nastąpić po zawarciu tej umowy. Należy zauważyć, że do czasu złożenia wniosku nie rozpoczyna biegu termin do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia przeniesienia praw do działki rodzinnej przez stowarzyszenie ogrodowe, a umowa przeniesienia praw do działki rodzinnej nie wywołuje skutku prawnego w postaci przeniesienia tych praw na nabywcę.

Robert Żychliński

Radca Prawny Okręgu Śląskiego

Nie, zarząd ROD nie powinien podpisywać umowy dzierżawy działkowej z wnioskującą osobą bliską przed upływem terminu określonego w art. 38 ustawy o ROD. Definicja „osoby bliskiej” została określona w art. 2 ust. 8 ustawy o ROD. Przez „osobę bliską” należy rozumieć małżonka działkowca, jego zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa oraz osoby pozostające z działkowcem w stosunku przysposobienia. Katalog osób bliskich jest zatem stosunkowo szeroki i obejmuje nie tylko dzieci, bądź wnuki działkowca, ale również np. jego siostrę lub brata, jak i siostrzenice i bratanków działkowca. Zarząd ROD w takim wypadku musi odczekać czy w ustawowym terminie nie zgłoszą się inne osoby bliskie z wnioskiem o ustanowienie prawa do działki.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak

Zgodnie z art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 13.12.2013r. o rodzinnych ogrodach działkowych stowarzyszenie ogrodowe może wypowiedzieć umowę, jeżeli działkowiec oddał działkę lub jej część osobie trzeciej do płatnego lub bezpłatnego używania. Ww. artykuł stanowi postawę do wypowiedzenia prawa do działki w opisanej sytuacji. Opłacanie przez osobę trzecią zobowiązań działkowca nie stanowi przeszkody do wszczęcia procedury wypowiedzenia prawa do działki wobec działkowca.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak

Art. 4 ustawy z dnia 13.12.2013 o Rodzinnych Ogrodach Działkowych definiuje ROD jako urządzenia użyteczności publicznej, służące do zaspokajania wypoczynkowych, rekreacyjnych i innych potrzeb socjalnych członków społeczności lokalnych poprzez zapewnienie im powszechnego dostępu do ROD oraz działek. Również art. 3 ustawy o ROD odwołuje się w ust. 2 do „poprawy warunków socjalnych członków społeczności lokalnych”. Ustawa nie zawiera jednak legalnej definicji „społeczności lokalnej” ani literalnego określenia limitu kilometrów pozwalającego na przyporządkowanie danego mieszkańca do społeczności lokalnej. Społeczność lokalna zazwyczaj definiowana jest jako zbiorowość zamieszkująca wyodrębnione, stosunkowo niewielkie terytorium, jak np. powiat, miasto czy osiedle, w której występują silne więzi wynikające ze wspólnych interesów i potrzeb, a także z poczucia zakorzenienia i przynależności do zamieszkiwanego miejsca. Na podstawie art. 41 ust. 1 działkowiec w drodze umowy może przenieść prawa i obowiązki wynikające z prawa do działki na rzecz pełnoletniej osoby fizycznej. Umowę zawiera się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Skuteczność przeniesienia praw do działki zależy od zatwierdzenia przez stowarzyszenie ogrodowe (Zarząd ROD).

Przedmiotowy problem należy rozpatrzyć z uwzględnieniem czasu dojazdu do działki rodzinnej oraz możliwości fatycznego zajmowania się działką.  Decyzja o zatwierdzeniu, bądź odmowie zatwierdzenia jest podejmowana przez Zarząd ROD. Odmowa zatwierdzenia przeniesienia praw do działki może nastąpić z ważnych powodów i jest sporządzana w formie pisemnej z uzasadnieniem pod rygorem nieważności. W przypadku gdy umowa nie zostanie zatwierdzona przez Zarząd ROD to na podstawie art. 41 ust. 7 ustawy o ROD każdej ze stron umowy przysługuje uprawnienie do wytoczenia powództwa o ustalenie, że odmowa zatwierdzenia przeniesienia praw do działki jest bezpodstawna. Orzeczenie sądu o bezpodstawności odmowy zastępuje oświadczenie stowarzyszenia ogrodowego w przedmiocie zatwierdzenia.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak