WSPARCIE FINANSOWE DLA ROD ZE ŚRODKÓW ZEWNĘTRZNYCH W 2022 ROKU
Z informacji przekazanych przez okręgi wynika, iż w 2022 roku 778 ROD uzyskały pomoc ze środków zewnętrznych, co stanowi 17 % wszystkich ROD w Polsce, na łączną kwotę 12 720 648,53 zł. Pomoc udzielona przez 193 miasta/gminy i urzędy marszałkowskie dotyczyła w szczególności budowy nowej lub modernizacji istniejącej infrastruktury ogrodowej, wymiany oraz budowy sieci wodociągowych, energetycznych, parkingów, ogrodzeń, placów zabaw oraz domów działkowca, czy zakupu urządzeń do rozdrabniania gałęzi. Wykaz uzyskanych dotacji w poszczególnych OZ zawiera tabela (załącznik nr 1).
Porównując przedmiotowe dane z danymi z 2021 roku, należy zauważyć znaczny wzrost udzielanej pomocy w odniesieniu do ilości ROD i wsparcia zewnętrznego, gdyż w poprzednim roku pomoc uzyskało 613 ROD na kwotę 10 332 420,72 zł. Jest to bardzo pozytywny sygnał, który zasługuje na uznanie, gdyż potrzeby ROD są bardzo duże a bez pomocy ze źródeł zewnętrznych nie mogą być zaspokojone. Z drugiej strony świadczy to o docenieniu roli ROD w przestrzeni miast i gmin.
W okresie 2018-2022 wysokość dotacji przedstawia się w poszczególnych latach na poziomie:
Rok 2018 – 6 719 210,56 zł
Rok 2019 – 6 891 221,90 zł
Rok 2020 – 8 797 204,38 zł
Rok 2021 – 10 332 420,70 zł
Rok 2022 – 12 720 648,53 zł
Najwięcej ROD, które otrzymały pomoc ze źródeł zewnętrznych w stosunku do liczby ROD w okręgu w 2022 roku, położone są w okręgach: w Pile (82% ROD), w Zielonej Górze (57% ROD), w Częstochowie (38% ROD), we Wrocławiu (32% ROD), w Poznaniu (31% ROD), w Lublinie (29 % ROD) i w Kaliszu (28% ROD).
Na szczególną uwagę zasługuje Urząd Marszałkowski w Poznaniu, który udzielił dotacji dla:
- 14 ROD z okręgu w Pile w kwocie 507 772 zł
- 14 ROD z okręgu w Kaliszu w kwocie 463 300 zł
- 36 ROD z okręgu w Poznaniu w kwocie 1 167 045 zł
Łącznie ze środków Województwa Wielkopolskiego przeznaczono 2 138 117 zł na 64 ROD.
Nie byłoby to możliwe gdyby nie podjęta uchwała Sejmiku Wielkopolskiego, która umożliwia przyznawanie dotacji dla ROD. Tu widać, iż dobre relacje okręgów pilskiego, poznańskiego i kaliskiego z Marszałkiem Województwa i radnymi przynosi bardzo dobre efekty.
Również Miasto Lublin przekazało 11 ROD kwotę 500 000 zł, natomiast Gmina Wrocław przekazało 600 000 zł na konto Okręgu, które zostały rozdysponowane na 44 ROD. Docenienia wymaga również dotacja przekazana przez Urząd Miasta w Zielonej Górze na kwotę 280 000 zł, która wsparła 21 ROD, a także Urząd Miasta w Opolu, który przekazał 295 350 zł dla 4 ROD.
Na uwagę zasługuje także inicjatywa Województwa Mazowieckiego, które kolejny już rok realizowało Program Mazowieckiego Instrumentu Aktywizacji Działkowców (tzw. MIAD 2022), w ramach którego Województwo zabezpieczyło 2 mln zł dla jednostek samorządów terytorialnych z terenu województwa mazowieckiego realizujących zadania własne o charakterze bieżącym lub inwestycyjnym, istotne dla społeczności danego ROD, w szczególności na budowę lub remonty infrastruktury ogrodowej. Przedmiotowe środki były rozdzielane dla ROD za pośrednictwem jednostek samorządu terytorialnego, które składały odpowiednie wnioski do Urzędu. Zatem środki przyznane dla mazowieckich ROD pochodzą de facto z Urzędu Marszałkowskiego. Z tego programu skorzystało 84 ROD, które otrzymały łącznie 1 326 219 zł. Podkreślenia wymaga dotacja Prezydenta Miasta Radomia w kwocie 150 000 zł dla 8 ROD.
W roku 2022 r. wszystkie Okręgowe Zarządy PZD otrzymały wsparcie z dotacji gminnych. Jest to nowa sytuacja, gdyż wcześniejsze badania pokazywały, że bywały Okręgi, w których żaden ROD nie uzyskał pomocy finansowej. Widać, że aktywne działania i zwiększenie zaangażowania okręgów przynosi pozytywne korzyści dla ROD i działkowców.
Z kolei bardzo niewielką pomoc otrzymały ROD z okręgów: Toruńsko-Włocławskiego (2 ROD na 194 ROD, 1% ROD), Szczecińskiego (3 ROD na 169 ROD, 2 % ROD), Pomorskiego (3 ROD na 228 ROD, 3 % ROD), Łódzkiego (11 ROD na 303 ROD, 4 % ROD) i Legnickiego (7 ROD na 163 ROD, 4% ROD).
Podobnie OZ Śląski PZD nie może pochwalić się zadowalającymi wynikami, bowiem na 590 ROD pomoc uzyskało tylko 81 ROD (14% ROD), widać jednak poprawę w odniesieniu do roku 2021 kiedy 44 ROD otrzymało pomoc na łączną kwotę 1 312 253. Są miasta w okręgu jak Zabrze, z którym od lat jest bardzo dobra współpraca i od razu widać efekty, bowiem i w tym roku miasto przeznaczyło dla ROD 240 000 zł. Również Okręg w stosunku do tego miasta zabiega o dobre relacje, co przynosi efekty. Podkreślenia wymaga dotacja Wojewódzkiego Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach w kwocie 1 151 207,60 zł dla 27 ROD.
Na uwagę zasłużyły dotacje przekazane przez miasta: Ostrów Wlkp. 145 000 zł dla 11 ROD, Kraków 156 289 zł dla 7 ROD, Białystok 139 456 zł dla 5 ROD, Rzeszów 149 300 zł dla 7 ROD, Stalowa Wola 165 600 zł 6 ROD, Dąbrowa Górnicza 124 793 zł dla 2 ROD.
Powyższe dane pokazują także, iż unormowania zawarte w art. 17 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ROD, spełniają właściwie swoją rolę, gdyż dają realne podstawy prawne gminom do udzielenia dotacji przeznaczonej na rozwój ROD. Bez tych zapisów rady miast i gmin nie mogłyby w tak prosty sposób wspierać ogrodów. Praktyka pokazuje, że z roku na rok gminy coraz chętniej przewidują środki w swoich budżetach na rzecz ROD.
W dalszym ciągu jest wiele miast i gmin, które nie zabezpieczają żadnych środków dla ROD jak np. Gdynia, Szczecin, czy Słupsk, taka sytuacja miała również miejsce w latach poprzednich i jak widać nie zmienia się na przestrzeni lat. Przyczynami wykazanymi przez okręgi są:
- brak środków w budżecie,
- brak zgłaszania potrzeb przez zarządy ROD,
- konieczność finansowania ważniejszych i pilniejszych potrzeb miasta,
- brak odpowiedniej uchwały rady miasta/gminy,
- pandemia,
- wojna w Ukrainie,
- brak spełniania wygórowanych wymogów formalnych jak np. tytuł prawny do gruntu, otwartość ROD,
- zmiana przepisów, które zmniejszyły dochody gmin,
Jednocześnie same okręgi wykazują, iż najlepsze efekty przynoszą bezpośrednie rozmowy, spotkania, zgłaszanie potrzeb przez zarządy ROD lub działaczy w terenie i przypominanie urzędnikom o przepisach prawnych umożliwiających udzielanie ROD pomocy finansowej.
Dlatego najważniejsze jest:
- zwiększenie zaangażowania okręgów. Przedstawione informacje pokazują, iż tam gdzie okręgi są aktywne od lat płyną środki dla ROD i to nie tylko z budżetów gminnych ale i wojewódzkich. Konieczne są zatem spotkania z radnymi, pisma, wystąpienia, w których należy zwracać uwagę na problemy ROD;
- w tych miastach/gminach gdzie brak jest uchwały rady w sprawie przyznawania dotacji, okręgi winny same inicjować podjęcie takiej uchwały;
- dalsze zaangażowanie zarządów ROD i kolegiów prezesów w pozyskiwaniu środków zewnętrznych. Tylko aktywność zarządów ROD i samych działkowców w tym zakresie może przyczynić się zarówno do zwiększenia udzielanej pomocy ze strony gmin, jak i wpłynąć na te samorządy, które jeszcze nie udzielają takiego wsparcia ROD położonym na ich terenie;
- poruszanie spraw ogrodów działkowych z samorządowcami przy każdej nadarzającej się okazji;
- przypominanie o istnieniu art. 17 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o ROD, który daje realną możliwość uzyskania dotacji celowych, gdy rada gminy/miasta przyjmie uchwałę określającą tryb udzielania i rozliczania dotacji celowych;
- przygotowywanie przez zarządy ROD zadań pod kątem uzyskania dotacji w latach poprzedzających złożenie samego wniosku;
- konstruktywne określenie potrzeb odzwierciedlonych w decyzjach walnych zebrań, aby w momencie zbliżania się terminu do składania wniosków o przyznanie środków zewnętrznych dysponować kompletem dokumentacji;
- budowanie dobrego wizerunku ROD w społeczeństwie i działania na jego rzecz, gdyż szczególnie okres pandemii oraz postrzeganie komfortu życia poprzez czyste, zdrowe powietrze i zielony ład zwiększa możliwość pozyskania środków zewnętrznych;
- zwiększenie wspólnych działań, inicjatyw społecznych i aktywności z wykorzystaniem przestrzeni miejskiej i ogrodowej.
Załącznik:
Krajowy Zarząd PZD
Warszawa, dnia 16 lutego 2023 r.
