A wszystko zaczęło się w 1974 roku od poszukiwania działki, w małym mieście na południu Polski, w Pszowie. Pan Piotr Nabrdalik, bo o nim mowa, znalazł taką małą i bardzo zaniedbaną działkę w ROD „Jedność”. Bardzo odważna decyzja – kupno. Działka, a na niej bardzo stara 50-letnia czereśnia, jabłoń, grusza i śliwa, a wszystko tak zarośnięte, że widać było tylko korony drzew. Brak wody, energii elektrycznej, to były oczywiste niedogodności. Doskwierał jednak przede wszystkim brak altany – był bardzo uciążliwy. Wszystkie narzędzia trzeba było nosić z domu na działkę, a po zakończonych pracach, rzecz jasna z nimi wracać.

Pan Piotr z dużym zapałem wziął się do pracy, podzielił działkę na część sadowniczą oraz pod warzywa i krzewy, tak by działka dawała rodzinie to, co było potrzebne. Pan Piotr obserwował, co działkowcy uprawiają – i w jaki sposób. Był bardzo dociekliwy. Czerpał, chłonął wiedzę. Dzięki czemu już w 1975 roku zostaje społecznym instruktorem fachowym na ogrodzie.  Pomaga przy zakupie drzewek i krzewów owocowych, uczy działkowców prawidłowych nasadzeń. Pierwszy w ogrodzie uprawiał warzywa wówczas mało znane: brokuły, paprykę, jarmuż, portulakę warzywną. Buduje na swojej działce szklarnię i altanę, w której do dziś hoduje gołębie. Praca Pana Piotra Nabrdalika nie ograniczała się tylko do instruktażu – porad dla działkowców. Zaangażował się w prace przy budowie świetlicy ogrodowej, ogrodzenia zewnętrznego, a później przy budowie Domu Działkowca. Co więcej, aktywnie uczestniczył w pracach zarządu.

Rok 1979 dla naszego bohatera jest bardzo ważny – zdaje egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną otrzymując tytuł mistrza ogrodnika i sadownika.

W 1986 roku prowadzi samodzielnie szkolenia dla ogrodów z całego powiatu wodzisławskiego. Aby pogłębić swoją wiedzę, bierze udział w szkoleniach organizowanych przez Uczelnie Rolnicze oraz Instytuty Sadownictwa. Osobisty rozwój i pasja przynoszą kolejne osiągnięci.W 2001 roku zostaje powołany na Instruktora Wojewódzkiego Społecznej Służby Instruktorskiej Polskiego Związku Działkowców w Katowicach.

Rok 2003, Pan Nabrdalik zostaje odznaczony odznaką „Za zasługi dla Polskiego Związku Działkowców”.

2013 rok obfituje w kolejne ważne wydarzenie, bowiem Piotr Nabrdalik z ROD „Jedność” w Pszowie zostaje powołany na Instruktora Krajowego Społecznej Służby Instruktorskiej  PZD.

Piotr Nabrdalik czynnie wspiera działania PZD, zbierał podpisy pod Ustawą o Rodzinnych Ogrodach Działkowych, a także uczestniczył w manifestacji w obronie ogrodów w Warszawie.

Nasz bohater jest na swojej działce codziennie, patrzy, obserwuje, podlewa, nawozi. Robi jednak coś, co jest mało spotykane, a mianowicie: sporządza zapiski –  notatki ze swoich prac oraz z ilości zebranych warzyw i owoców. Wszystko jest opisane,  wiemy ile soku jabłkowego w którym roku przygotował, że zebrał  50 kg pomidorów i  60 kg ogórków, oraz ile dżemów z jakich owoców było zrobionych. Jednak to nie wszystko, ponieważ nasz instruktor na swojej działce przygotowywał i nadal przygotowuje dla znajomych, dla działkowców rozsady sałaty, pomidorów, brokułów i dzieli się tym z wielką przyjemnością każdej wiosny. Robi coś jeszcze, coś fantastycznego. Od wielu lat pobiera zrazy starych odmian drzew owocowych i je szczepi u działkowców, u osób, które się do niego zwrócą z prośbą. Wykonuje także sadzonki krzewów – rozmnaża porzeczki, agrest, maliny, jak mówi „dobre odmiany, dla dobrych ludzi”.

Pan Piotr jako instruktor opisuje także wszystkie wyjazdy do ROD. Zapisy obejmują do którego ogrodu jedzie, co wykonał: cięcia prześwietlające, szczepienia. Na pytanie, kiedy znajduje na to wszystko czas, opowiada spokojnie, że w nocy. Tak z tygodnia na tydzień, z roku na rok, są prowadzone zeszyty instruktora SSI Pana Piotra Nabrdalika.

W Delegaturze Rejonowej PZD w Rybniku przeprowadził 10 kursów dla SSI. Prowadził szkolenia w Jastrzębiu Zdroju, Żorach, Wodzisławiu Śląskim, Rybniku we wszystkich miastach z terenu działania Delegatury. Zajmował się szkoleniami dla instruktorów, nowych działkowców, a także dla chętnych działkowców, aby mogli pogłębić swoją wiedzę i ją zastosować na swojej działce.

Na szkoleniach, które prowadzi  panuje szczególna atmosfera. Potrafi tak wspaniale opowiadać,  że z zaplanowanego dwugodzinnego wykładu robią się bardzo często cztery godziny. Posiadaną wiedzą dzieli się ze słuchaczami, wciąga ich w temat tak, że uczestnicy szkolenia staja się aktywnymi uczestnikami, zadają pytania, są dociekliwi, te wykłady pozostają na długo w pamięci – chce się do nich wracać. W części praktycznej, podczas przeprowadzanych cięć drzew i krzewów nie przechodzi obok działek obojętnie, na bieżąco przeprowadza instruktaż- szkolenie. Nikogo nie pozostawia bez odpowiedzi, porady i pomocy. Prawdziwy dobry duch ogrodów działkowych.

Nasz instruktor do sąsiednich miast, do ogrodów jeździ na rowerze, a jeździ bardzo, bardzo dużo. Od 2010 roku do 2020 roku przejechał  pięćdziesiąt tysięcy kilometrów. Bierze udział w rajdach rowerowych powiatu wodzisławskiego, pszowskiego. Od 1972 roku w każdą zimę szaleje na łyżwach na lodowiskach, a w lecie także na łyżworolkach w skateparku w Pszowie . Jak wspomina Pan Piotr, na łyżworolkach przejechał mało, tylko około 300 km.

Działka dla Pan Piotra jest azylem, ale to też miejsce dla rodziny i przyjaciół. Tu spotykają się świętują, uprawiają, zbierają plony. Nadwyżkami owoców Pan Piotr dzieli się ze znajomymi, przekazuje  również siostrom zakonnym z  Pszowa.

Pan Piotr Nabrdalik kocha swoją działkę i kocha pomagać – dzielić się swoja wiedzą i doświadczeniem.  To wyniósł z rodzinnego domu. Gdy miał 10 lat pomagał już w pracach ma roli  mamie, a najbardziej zafascynowany był szczepieniem drzew owocowych. Jako kilkunastoletni chłopiec już próbował swoich sił,  podejmował próby szczepienia jabłoni. To pozostało w Panu Piotrze. Instruktor bowiem musi mieć serce do tego co robi, musi to kochać.

Chapeau bas,  46 lat pasji – żywa legenda w SSI.

tekst i zdjęcia: Lucyna Cyrek

Pora na przedstawienie nowej postaci w cyklu „Działkowcy z pasją” a jest nią Pan Augustyn, choć dla wszystkich na ROD „Przyszłość” w Zabrzu gdzie od ponad 30 lat użytkuje działkę jest po porostu Guciem. Przez wiele lat był Viceprezesem ROD mimo że już zrezygnował z pełnienia tej funkcji, nie odmawia pomocy, służy radą nie tylko działkowcom, ale taż nowemu Zarządowi.

Wiele lat pracował jako górnik i jak mówi w każdej pokoleniowej górniczej rodzinie hodowało się kanarki. Dlaczego? Kanarek to nie tylko pięknie wyglądający i śpiewający ptak. Wielu z górników pracujących na „dole” zawdzięcza mu życie. Gdy nie było jeszcze sprzętu do pomiaru metanu zabierano w klatce kanarka. Nie chodziło wcale, żeby swym śpiewem umilał czas pracy. Dzięki obserwacji jego zachowania, można było ocenić czy stężenie metanu jest na niskim poziomie. Gdy ptak śpiewał i podskakiwał w klatce można było spokojnie pracować, natomiast gdy poziom gazu wzrastał kanarek był osowiały a czasami mdlał, to był sygnał dla górników, aby opuścili chodnik. Pan Augustyn przez ok. 20 lat zajmował się hodowlą tych jakże urokliwych ptaków i stał się Mistrzem w 3 kategoriach upierzenia w oddziale w Bytomiu.

Obecnie zrezygnował z hodowli i zajął się innym hobby, a mianowicie składaniem modeli. Zaczęło się niewinnie od pierwszych modeli samolotów, które miały być zabawką dla dzieci. Było ich tyle, że z czasem zaczęły nie mieścić się w korytarzu mieszkania.

Śmiało można stwierdzić, że Panu Augustynowi ta skala nie wystarczała, więc zaczął tworzyć zupełnie coś innego. Autobus czy statek – nie problem dla naszego konstruktora. Modele powstają z zapałek oraz wykałaczek. Widoczny na zdjęciu autobus posiada ruchome koła (na życzenie wnuka) i powstał z niebagatelnej ilości zapałek ok. 1kg.

Zapytałam Pana Augustyna jak długo składał poszczególne modele. Czas jaki został poświęcony na widoczne na zdjęciu egzemplarze to siedem i pół roku.

U-BOOT 96 złożony został w 2 lata, model ma 1,5 m długości, natomiast TITANIC to 2,5 roku. Najbardziej urzekł mnie GALEON Santisima Trinidad, zrobił on na mnie piorunujące wrażenie. Aby podziwiać go w pełniej krasie, Pan Augustyn poświęcił 3,5 roku, aby go złożyć.

Składa się z ok. 2000 części, w jego burcie umieszczonych jest 146 armat na platformach. Co intrygujące olinowanie do wszystkich masztów było składane oddzielnie. Czyli każda pojedynczą linę trzeba było precyzyjnie przepleść.

Swoje modele prezentował na wystawie w 2018 roku, niektóre zdobią świetlicę ROD „Przyszłość”.

Obecnie nasz bohater jest w trakcie składania okrętu wojennego Bismarck, gdzie niektóre elementy będą ruchome.

Modelarstwo uspokaja, uczy cierpliwości a efekty są zachwycające. Ludzie zajmujący się tym hobby z pewnością posiadają talent plastyczny oraz wiedzę techniczną, a przy tym świetnie się bawią co widać po Panu Augustynie.

Tekst: Dominika Wojciechowska

Zdjęcia: Piotr Witkowski

„Wpatrz się głęboko, głęboko w przyrodę, a wtedy wszystko lepiej zrozumiesz” A.Einstein

Zbigniew Włodarski pochodzi z Wielkopolski. Jego ojciec był entomologiem, który bardzo często zabierał swego synka na wyprawy. To ojciec nauczył pana Zbyszka szacunku do przyrody, zachowania się na łonie natury, cierpliwości, umiejętności obserwacji.

Pan Zbigniew przyjechał na Śląsk za pracą, którą znalazł w jednej z okolicznych kopalni. Kupił działkę w ROD „Kłapczyka” w Żorach, którą zaczął uprawiać 25 lat temu i został członkiem Górnośląskiego Koła Ornitologicznego w Bytomiu.

Przez 25 lat umiejętnie dzielił czas między pracą zawodową, działką i działalnością w kole. Ornitologii uczył się od starszych kolegów z koła , z dostępnych podręczników, taśm czy atlasów. Największą frajdę sprawiały mu oczywiście wyjazdy nie tylko na terenie kraju, ale także poza jego granicami. Praca w kole polegała na obserwacji ptaków, liczeniu zimowym i wiosennym, odszukiwaniu ciekawych gatunków . Jak twierdzi pan Zbigniew – najlepszą porą na obserwację jest poranek, kiedy przyroda budzi się do życia.

Górnośląskie Koło Ornitologiczne swoim działaniem obejmuje Dolinę Górnej Wisły. Pan Włodarski często zaglądał na Pojezierze Palowickie, gdzie można było spotkać wiele ciekawych gatunków ptaków np. łozówkę, rokitniczkę, mewę czarnogłową.

Z czasem jednak skrzydlatych mieszkańców było coraz mniej. Wynikało to z działalności człowieka / hodowla ryb, zanieczyszczenie środowiska przez licznych spacerowiczów/. Ciekawym miejscem do obserwacji ptaków jest Rezerwat Łężczok gdzie występuje np. czapla modronosa.

Pan Zbigniew zakłada w Żorach budki lęgowe, prowadzi też zajęcia dla dzieci w „Piaskowni”. Nie porzucił też zainteresowań wyniesionych z wczesnego dzieciństwa – entomologii. Podczas swoich wypraw zgromadził okazałą kolekcję owadów.

„Niezaprzeczalnym faktem jest że podlegamy prawom Natury tak samo jak wszystkie inne żywe stworzenia i albo podporządkujemy się tym prawom i będziemy żyć w zgodzie z nimi, albo Natura pozbędzie się nas tak samo jak wielu innych gatunków np. ptaka Dodo i dinozaurów.“

Ben Klassen

 tekst: Gabriela Steuer

zdjęcia: G.Steuer, Z. Włodarski, M. Karetta

Racibórz – miasto w południowej Polsce. Tu, w Rodzinnym Ogrodzie Działkowym “Powstańców Śląskich” działkę od 1987 roku użytkuje Piotr Holewa, któremu pomaga żona Weronika. Zaczęło się zwyczajnie. Ot, zwykła uprawa warzyw i owoców, których nadwyżkami dzielono się z sąsiadami. Piękna pasja, zdrowe zbiory, jednak to – samo w sobie – nie byłoby tematem na dobry artykuł. Lecz gigantyczne warzywa i gigantyczne owoce to już coś – duży temat, bo i duże rośliny. Zaczynajmy więc.

W 2013 roku Pan Piotr nawiązał kontakt z miłośnikami wielkich warzyw, wówczas postanowił spróbować swoich sił w ich uprawie, zapewniając nam – zapewne z dedykacją – temat do zrelacjonowania. Koniec końców posiał zwykłe nasiona rzodkiewki i odpowiednio pielęgnując je, osiągnął niebywały efekt. Rzodkiewki uprawiane w kubku przybrały na wadze do 250-300 gram. W tym samym czasie udało się mu wyhodować 7,5 kg kalarepę, która jednocześnie okazała się największą w Polsce, a Pan Piotr został „warzywnym” Mistrzem Polski Chapeau bas.

W 2014 roku raciborzanin wyhodował najdłuższą tykwę w Europie, mierzącą 3,14 metra, co jednocześnie dało mu mistrzostwo „Starego Kontynentu” na konkursie w Niemczech, gdzie samotnie – bo jako jedyny Polak – reprezentował nasz kraj. Pan Piotr może też pochwalić się rekordową – jak na Polskę – cebulą (1,6 kg) zaprezentowaną na „Święcie cebuli”. Chwalić może się długo, np. dyniami (366 kg – 8 miejsce w Polsce) i największą w Polsce (a 4 w Europie) kalarepą – 10,2 kg. A wszystko to wyhodowane na raciborskiej ziemi!

Rok 2015 – zbiory działkowca znowu zachwycają. Ogórek Pana Piotra liczy 67,2 centymetra! To oficjalny rekord Polski. Co więcej, na jego działce urosły też najdłuższe w Polsce warzywa: “buraczek” (69,01 cm), pasternak (63,02 cm) i marchew (53,5 cm). Działkowiec informuje, że te pomiary są – oczywiście – wykonane bez naci.

W 2016 roku działkowcowi udało się pobić kolejne rekordy. Pasternak z Raciborza był największy w Polsce. Inne warzywa na międzynarodowym konkursie znalazły się w ścisłej czołówce. Swoje okazy prezentował na konkursach w Klaistow (Niemcy) i w Krapkowicach.

Rok 2017 stał pod znakiem dożynek miejskich. Rzecz jasna, Pan Piotr wziął w nich udział i zaprezentował swoje gigantyczne warzywa na raciborskiej ziemi. A raciborzanie mogli je – pełni zachwytu – podziwiać na żywo. Racibórz obchodził wówczas zacny jubileusz, jakim jest 800-lecie nadania praw miejskich. Przy okazji Pan Piotr świętował z żoną 30-lecie posiadania działki w Rodzinnym Ogrodzie Działkowym. Piękne rocznice.

Rok 2020 przyniósł kolejny sukces. Udało się! Ogórek, który wyhodował raciborzanin trafił na podium – drugi najdłuższy na świecie! i to nie wszystko… Kabaczek Pana Piotra osiągnął w tym samym roku 54 kg zdobywając tym samym drugie miejsce w Europie.

Na tym osiągnięcia Pana Piotra się nie kończą, co roku dochodzi nowe, konkursowe warzywo. Pan Piotr ma tzw. rękę do roślin. Codziennie dogląda swoje uprawy i sam dokonuje zapylenia kontrolowanego. Działkowiec nie stosuje chemii w swoich uprawach. Warzywa hodowane są na naturalnym oborniku i kompoście, który częściowo sam produkuje, jak informuje Pan Piotr, 60% pod uprawy stanowi kompost. Jednak nad wszystkim trzeba mieć kontrolę i zastosować pewne triki. Dla przykładu, przy uprawie kabaczka, ogórka, czy dyni ważną sprawą jest zapylenie kontrolowane. Nie pozwalamy pszczołom i trzmielom, by dokonały zapylenia kwiatów żeńskich – robimy to sami. Kolejną ważną kwestią jest pozostawienie pojedynczego owocu na krzaku, dzięki czemu cała roślina „pracuje” na ten właśnie jeden owoc.

W przypadku pomidorów, sekretem na uzyskanie dużego owocu jest posiadanie nasiona pomidora z gatunku „malinowy”, bądź „mięsisty” oraz znalezienie kwiatu „staśmionego”.  Po jego zapyleniu wszystkie pozostałe kwiaty są na bieżąco usuwane i tak jak w przypadku kabaczka, ogórka i dyni cały krzak skupia się na jednym pomidorze.

Rekordowe warzywa Piotra Holewy:

• Słonecznik o średnicy 55,1 cm to rekord Polski w średnicy
• Korzeń pietruszki o długości 116 cm to najdłuższy korzeń pietruszki w Polsce
• Kabaczek o wadze 54 kg – to rekord Polski,
• Ogórek o długości 97 cm – to rekord Polski i wicemistrzostwo świata,
• Pomidor o wadze 880 g – 2 miejsce w Polsce,
• Tykwa wężowa – 214,7 cm – 1 miejsce w Polsce,
• Dynia trombolina – 114,9 kg – 3 miejsce w Polsce,
• Ogórek na wagę – 3,3 kg – 2 miejsce w Polsce w wadze,
• Czosnek – 280 g – 2 miejsce w Polsce.

Pasja Pana Piotra Holewy jest szczególna, wymaga bardzo dużo cierpliwości, uporu a przede wszystkim miłości do tego, co robi. Jego działka jest wyjątkowa, inna niż wszystkie a działkowiec, to niezwykły działkowiec z oryginalnym hobby. Olbrzymie warzywa Piotra Holewy budzą respekt i podziw. Gratulujemy!

 tekst: Lucyna Cyrek – Sekretarz Okręgu Śląskiego PZD

zdjęcia: archiwum prywatne Piotra Holewy