Zarząd ROD nie powinien zawierać umowy dzierżawy z nową osobą do czasu uzyskania formalnego potwierdzenia śmierci działkowca. Samo uzyskanie słownej informacji od postronnych osób o śmierci działkowca, nawet połączone z jego długą nieobecnością na działce, nie uprawnia zarządu ROD do podpisania umowy dzierżawy działkowej z nowym użytkownikiem.

W przypadku, jeśli zarząd ROD może na podstawie zasłyszanych informacji stwierdzić, że z dużym prawdopodobieństwem działkowiec zmarł oraz w ustawowym terminie nie zgłosiła się żadna osoba bliska, najskuteczniejszą formą potwierdzenia faktu zgonu wydaje się wystąpienie z wnioskiem o wydanie odpisu aktu zgonu do urzędu stanu cywilnego.

Odpis aktu stanu cywilnego zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy prawo o aktach stanu cywilnego może uzyskać :

– osoba, która wykaże interes prawny w uzyskaniu odpisu (czyli uzasadni interes, który wynika z przepisów prawa, i przedstawi odpowiednie dokumenty),

– organizacja społeczna, jeśli uzasadni to swoimi celami statutowymi i przemawia za tym interes społeczny.

Wskazany przepis może stać się podstawą do złożenia przez zarząd ROD wniosku o uzyskanie odpisu aktu stanu cywilnego. Przedmiotowy wniosek należy odpowiednio uzasadnić oraz przesłać do urzędu komplet dokumentacji, z którego będzie wynikać interes prawny w uzyskaniu odpisu. Zarząd ROD powinien w szczególności dołączyć do wniosku wydruk z KRS, Statut PZD, umowę dzierżawy działkowej lub inny dokument potwierdzające nabycie prawa do działki przez zmarłego działkowca.

W przypadku, jeśli uzyskanie stosownych dokumentów okaże się niemożliwe, a tym samym potwierdzenie ewentualnego zgonu, zarząd ROD może wszcząć procedurę wypowiedzenia prawa do działki w stosunku do działki rodzinnej, której użytkownik jest w zwłoce z zapłatą opłat ogrodowych. Skuteczne zakończenie procedury wypowiedzenia prawa do działki spowoduje, że zarząd ROD będzie uprawniony do podpisania umowy dzierżawy działkowej z nowym użytkownikiem.

Samo oparcie się na niepotwierdzonych słownych doniesieniach o śmierci działkowca może spowodować negatywne skutki prawne w przypadku, jeśli doniesienia te nie znajdą następnie potwierdzenia w rzeczywistości.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak

W sytuacji, kiedy działkowiec zgłasza się do zarządu ROD z prośbą o „przejęcie jego działki”, zarząd ROD powinien poinformować działkowca o możliwości podpisania porozumienia o rozwiązaniu umowy dzierżawy działkowej. Zgodnie z § 84 Statutu PZD rozwiązanie umowy za zgodą obu stron następuje na podstawie pisemnego porozumienia pomiędzy PZD a działkowcem. W porozumieniu określa się w szczególności termin rozwiązania umowy i wydania działki zarządowi ROD. Porozumienie może określać warunki zapłaty i wysokość wynagrodzenia za znajdujące się na działce nasadzenia, urządzenia i obiekty stanowiące własność działkowca. Zgodnie z § 77 Statutu PZD porozumienie w imieniu PZD zawiera zarząd ROD reprezentowany na zasadach określonych w § 73 ust. 2, po wyrażeniu zgody na zawarcie porozumienia  przez zarząd ROD w formie uchwały.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak

Pytanie zostało zadane w związku ze złożeniem deklaracji na podatek od nieruchomości przez Zarząd ROD oraz w nawiązaniu do otrzymanego wezwania do wykazania legitymacji osób podpisanych pod deklaracją do reprezentacji PZD.

Zgodnie z § 72 ust. 1 Statutu PZD zarząd ROD prowadzi sprawy ROD polegające na realizacji zadań koniecznych do zapewnienia bieżącego funkcjonowania ROD (sprawy zwykłego zarządu), a w szczególności realizuje obowiązki wynikające z prawa powszechnie obowiązującego, w tym przepisów podatkowych. Natomiast zgodnie z § 73 w zakresie spraw zwykłego zarządu, zarząd ROD samodzielnie reprezentuje PZD, w tym w sprawach sądowych, administracyjnych i podatkowych. Do składania oświadczeń woli w imieniu PZD w sprawach zwykłego zarządu umocowany jest prezes zarządu ROD (pierwszy wiceprezes) łącznie z innym członkiem zarządu ROD.

Dokumentem potwierdzającym pełnienie funkcji w zarządzie ROD, a tym samym potwierdzającym legitymację do reprezentowania ROD w sprawach podatkowych, jest uchwała zarządu ROD. W przypadku wezwania do uzupełnienia dokumentacji zarząd ROD powinien stosowną uchwałę okazać, bądź przesłać do urzędu potwierdzoną za zgodność z oryginałem kserokopię uchwały.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak

Tak, małżonek osoby pełniącej funkcję skarbnika zarządu ROD może zostać ustanowiony gospodarzem ROD. Zgodnie z § 15 ust. 1 Regulaminu ROD zarząd ROD może ustanowić gospodarza ROD. Gospodarzem nie może być członek komisji rewizyjnej ROD, ani członek zarządu ROD.

• 15 Regulaminu ROD wskazuje zamknięty katalog funkcji pełnionych w ROD, które wykluczają jednoczesne pełnienie funkcji gospodarza. Regulamin ROD nie wprowadza zakazu w zakresie ustanowienia gospodarzem ROD osoby spokrewnionej z członkiem zarządu ROD, bądź członkiem komisji rewizyjnej ROD.

Inspektor ds. Terenowo-Prawnych

Magdalena Madera-Kubasiak

Dziedziczenie prawa do działki jest regulacją autonomiczną w stosunku do tej wynikającej z przepisów ogólnych ustawy  z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93). Prawo do działki może dziedziczyć jedynie osoba będąca w kręgów osób bliskich w rozumieniu art. 2 pkt 8 o rodzinnych ogrodach działkowych z dnia 13.12.2013r. (Dz.U. 2014 poz. 40), tj. małżonek działkowca, jego zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa oraz osoby pozostające z działkowcem w stosunku przysposobienia.

Zgodnie z art. art. 38 ust 1 ustawy  o rodzinnych ogrodach działkowych w razie śmierci jednego z małżonków prawo do działki, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi. Jeżeli małżonek nie posiadał prawa do działki, może w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci małżonka złożyć oświadczenie woli o wstąpieniu w stosunek prawny wynikający z tego prawa, pod rygorem wygaśnięcia prawa do działki.

Z chwilą wygaśnięcia prawa do działki w następstwie niedokonania czynności, o której mowa powyżej roszczenie o ustanowienie prawa do działki po zmarłym przysługuje innym osobom bliskim. Roszczenie to wygasa w terminie 3 miesięcy od dnia powstania. Ustanowienie prawa do działki nie może nastąpić przed upływem terminu wygaśnięcia roszczenia. W przypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych, o ustanowieniu prawa do działki rozstrzyga sąd w postępowaniu nieprocesowym, biorąc pod uwagę w szczególności okoliczność, czy osoba bliska, która złożyła wniosek o ustanowienie prawa do działki, korzystała z działki ze zmarłym. Jeżeli zatem w wyżej wskazanym okresie 3 miesięcy, Zarząd ROD podpisze umowę dzierżawy działkowej z jakąkolwiek osoba bliską w rozumieniu ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych, umowa ta będzie bezwzględnie nieważna, bowiem będzie sprzeczna z art. 38 ust. 2 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych. Tym samym w przypadku złożenia przez osoby bliskie 2 lub więcej wniosków o ustanowienie prawa do działki po zmarłym, Zarząd ROD bezwzględnie musi poczekać na rozstrzygnięcie sądu, może jednak aktywnie uczestniczyć w postępowaniu sądowym, bowiem PZD jest dopuszczane do udziału w tych postępowaniach jako uczestnik.

Taka sama procedura obowiązuje w razie śmierci działkowca niepozostającego w związku małżeńskim, z tym że roszczenie o ustanowienie prawa do działki po zmarłym, wygasa w terminie 6 miesięcy od dnia śmierci działkowca. Również i w tym wypadku, jeżeli  Zarząd ROD podpisze umowę dzierżawy działkowej w terminie 6 miesięcy od śmierci działkowca z jakąkolwiek osoba bliską w rozumieniu ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych, umowa ta będzie bezwzględnie nieważna, a w przypadku złożenia przez osoby bliskie 2 lub więcej wniosków o ustanowienie prawa do działki po zmarłym, Zarząd ROD musi poczekać na rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie.

Mateusz Kubasiak

Radca Prawny

Okręg Śląski PZD w Katowicach

Postanowieniem z dnia 12 października 2018 r., sygnatura akt V CSK 591/17, Sąd Najwyższy w Warszawie stwierdził, że stowarzyszenie ogrodowe ma legitymację czynną do występowania w sprawie o ustanowienie służebności drogi koniecznej. Tym samym Sąd Najwyższy wskazał, że drodze analogii można zastosować przepisy dotyczące spółdzielni rolniczych produkcyjnych do stowarzyszeń ogrodowych, w tym do PZD, i  pomimo braku prawa własności nieruchomości w ROD, ustanowić na rzecz PZD służebność drogi koniecznej.

Mając na uwadze powyższe, jeżeli rodzinny ogród działkowy nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należącej do niego infrastruktury ogrodowej, PZD może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej, jako drogi dojazdowej do ROD.

Mateusz Kubasiak

Radca Prawny

Okręg Śląski PZD w Katowicach